Betonschade: alkali-silicareactie herkennen en voorkomen
02 dec 2020
Beton krijgt veel te verduren. Zowel inwendig als uitwendig zijn er factoren die aantasting in de hand werken. Denk maar aan de ruwe weersomstandigheden, maar ook aan de inwerking van andere stoffen die chemische reacties uitlokken. De alkali-silicareactie (ASR) bijvoorbeeld is zo’n chemisch schademechanisme dat beton veel schade kan berokkenen. Scheuren en barsten zijn dan het ongewenste resultaat. Toch blijven we in de betonbranche niet zomaar toekijken en nemen de betonproducenten tal van maatregelen om de chemische reactie te voorkomen of zelfs uit te sluiten. De schade is immers onomkeerbaar.
ASR, wat?
ASR, de alkali-silicareactie is een welgekende chemische reactie binnen de betonwereld. Eentje die je echt wel koste wat kost wil vermijden. De chemische reactie zorgt er immers voor dat je beton van binnenuit openbarst. Hoe zo’n reactie precies tot stand komt? Wel, bepaalde bestanddelen van het beton interageren met elkaar en als dat in specifieke omstandigheden gebeurt, dan steekt deze chemische reactie al snel de kop op. Je beton is een vogel voor de kat in de volgende omstandigheden:
- een vochtig milieu
- potentieel reactieve granulaten
- hoog gehalte alkaliën
Preventief aan de slag
In de betonindustrie blijven ze niet bij de pakken zitten en nemen ze gepaste betontechnologische maatregelen. In 2018 trad een nieuwe versie van de Belgische betonnorm NBN B 15-001 in voege. Vooraleer bepaalde preventieve maatregelen echter kunnen worden doorgevoerd, maakt de architect of het studiebureau een stand van zaken op. Zowel het preventieniveau als de blootstellingscategorie van de betonconstructie worden vastgesteld.
Preventieniveau
De architect of het studiebureau evalueert het schaderisico van de chemische alkali-silicareactie. Dat een aangetaste brugpijler een hoger risico loopt dan de vloer van een tuinhuis, spreekt voor zich. Aan de hand dergelijke risico-inschattingen wordt vervolgens een bepaald preventieniveau toegekend, ook wel de PREV-klassen genoemd. Deze kunnen drie niveaus aannemen: PREV 1, PREV 2 en PREV 3.
Blootstellingscategorie
Naast het toekennen van een preventieniveau, buigen experten zich ook over de blootstellingcategorie. De mate waarin ASR zich manifesteert is immers sterk afhankelijk van de blootstelling van het bouwelement. Bovendien gaat de blootstellingscategorie, ook wel AR-klasse genoemd, hand in hand met de omgevings- en milieuklassen. Ook de blootstellingscategorie neemt drie niveaus aan.
Het échte werk
Zodra de PREV- en AR-KLASSEN zijn vastgesteld, gaat men al dan niet aan de slag met de voorgeschreven maatregelen. Bevindt de betonconstructie zich in PREV 1 of AR 1 dan moeten er geen bijkomende maatregelen worden genomen. In alle andere gevallen onderneemt de betonproducent wel actie en hanteert deze vier maatregelen:
1. het gebruik van granulaten met een geattesteerde declaratie van niet-reactiviteit;
2. de toepassing van een LA-gecertificeerd cement;
3. het beperken van het totale alkaligehalte in beton aan de hand van een alkalibalans;
4. de voorafgaandelijke uitvoering uitvoeren van zwelproeven op welbepaalde betonsamenstellingen.
In de onderstaande tabel zie je alvast duidelijk welke maatregelen betoncentrales treffen afhankelijk van de toegekende PREV- en AR-klassen.
